Gawęda majowa

Druhny i Druhowie! Przesyłam Wam serdeczne pozdrowienia  z okazji Święta  Konstytucji! 

Wiecie? Rosjanie mają zwyczaj, który mi się zawsze bardzo podobał. Mianowicie z okazji świąt państwowych i kościelnych, zwracali się do każdej mijanej osoby słowami: „Pozdrawiam Was z okazji…” I tu wymieniano aktualnie obchodzone Święto.

Fajne też były pozdrowienia wielkanocne: „Chrystus zmartwychwstał!”. Osoba, do której się zwracano odpowiadała: ”Istotnie,  zmartwychwstał”.  No, a potem ściskali się i całowali.

Ja mieszkałem przy ulicy, gdzie kwaterowali żołnierze radzieccy, w pobliżu był też ich klub oficerski.  Często zdarzało się, że po imprezie w klubie,  około trzeciej nad ranem, oficerowie wracali do swego osiedla dość hałaśliwie. Wyobraźcie sobie taką dużą, około stuosobową grupę (oczywiście, że po dużej  wódce) maszerującą z głośnym śpiewem na ustach. Śpiewali głośno i bardzo ładnie! 

Już wracam do tematu, tylko zacytuję ich popularny toast: „Za przyjaźń i miłość!”…

Jeszcze proponuję Wam odszukanie koncertu Chóru Aleksandrowa w Watykanie dla Jana Pawła II.

A teraz - Witaj majowa  jutrzenko, Świeć naszej polskiej krainie, Uczcimy Cię więc piosenką, Której sława nie zaginie…

Pierwsza dekada maja to było prawie nieustające świętowanie uroczystości:

- Święto Pracy   -   1 maja

- Święto Konstytucji -  3 maja

- Dzień Zwycięstwa  -  9 maja

     W 1945 roku wszystkie te uroczystości rozpoczynały się Mszą. Potem  ludzie przechodzili na plac, gdzie odbywał się okolicznościowy Wiec. Tu obowiązkowo śpiewano następujące pieśni: Rotę, Hymn Narodowy oraz Międzynarodówkę.  Następowało formowano pochód w taki oto sposób:

Na czele szła orkiestra Straży Pożarnej. Tuż za orkiestrą podążała kolumna młodzieżowa czyli szkoły i organizacje  młodzieżowe. Kolumnę młodzieżową prowadziła moja przyszła żona, która była  Hufcową Hufca żeńskiego i Starościną gimnazjum i liceum żeńskiego. Następną kolumnę tworzyły organizacje takie jak między innymi Związek  Cechów Rzemieślniczych czy Związek Kupców, organizacje polityczne PPR, PPS, SD, PSL i przedstawiciele dużych zakładów pracy.

Na czele kolumny młodzieżowej szła moja drużyna  ponieważ  byliśmy jednolicie umundurowani, a jednocześnie znaliśmy musztrę paradną. Naszym organizatorem i drużynowym był oficer stacjonującego w naszym  mieście pułku. W związku z tym ten Pułk Ludowego Wojska Polskiego był naszym patronem i sponsorem.

      Oczywiście pierwszy  Dzień Zwycięstwa obchodziliśmy 10 maja.

Wyobraźcie  sobie, że zorganizowanie tej manifestacji wymusili mieszkańcy, którzy zaczęli zbierać się na największym  placu nazwanym Placem Wolności.  Oczywiście pierwszymi, zgromadzonymi uczestnikami uroczystości była młodzież  gimnazjalna i licealna. Następnie dołączyła orkiestra Straży Pożarnej oraz żołnierze zarówno polscy jak i radzieccy. To było coś niesamowitego. Wydaje mi się, że był to spontaniczny wyraz akceptacji  postanowień teherańskich i jałtańskich. Tak wyglądała  społeczna  akceptacja tej, podobno, „okupacji”.

A teraz opowiem Wam jak powstała „bajeczka” o buncie młodzieży w dniu 3 maja 1946 roku, w którym  ja uczestniczyłem…

       Otóż… W piątek dnia trzeciego maja 1946 roku, o godzinie dziewiątej w kościele katedralnym, odbywała się uroczysta Msza dla uczestników manifestacji. W trakcie Mszy odczytano komunikat Prezydenta Miasta o odwołaniu wiecu i pochodu. Wiecie, uroczyste Msze kończyły się zawsze odśpiewaniem pieśni „Boże coś Polskę” z wykorzystaniem słów: „Ojczyznę wolną pobłogosław Panie”. 

Nie wiem jak w innych miastach, ale we Włocławku większość sztandarów szkolnych i organizacyjnych przetrwało wojnę. Zostały ukryte i przechowane. Te sztandary, a szczególnie szkolne i harcerskie były po prostu czczone. Sztandary, szarfy biało- czerwone przechowywano w gabinecie Dyrektora. Podczas uroczystości prezentowane były przez Poczet Sztandarowy. Wyglądało to tak:  Wszyscy uczniowie i nauczyciele stali w dwuszeregu przed szkołą. W momencie gdy Poczet Sztandarowy niosąc Sztandar wychodził z budynku, Przewodniczący Samorządu Szkolnego komenderował BACZNOŚĆ i Poczet Sztandarowy przechodził  przed wyprężonymi, ustawionymi w dwuszereg uczestnikami uroczystości na czoło kolumny. W tym samym składzie i przy zachowaniu tego samego rytuału sztandar powracał do miejsca jego przechowywania. To było odprowadzanie sztandaru.

Tego dnia, 3 maja 1946 roku po zakończeniu okolicznościowej, uroczystej Mszy, szkoły i harcerze odprowadzili swe sztandary. Spontanicznie, za naszymi kolumnami poszli Rodzice. Po dojściu do Szkoły dowiedzieliśmy się, że na Starym Rynku gdzie miał się odbyć Wiec, pomimo jego odwołania, gromadzą się mieszkańcy miasta. Pobiegliśmy więc i my na Stary Rynek. Tam, usłyszeliśmy przemowy kilku ważnych osób. Mowy te pozbawione były akcentów antyustrojowych  czy antypaństwowych. W tym czasie do organizatorów Wiecu dotarła informacja, że Urząd Bezpieczeństwa będzie próbował rozproszyć ewentualny pochód. Gdyby nie ta informacja to po wiecu uczestnicy być może rozeszli by się do domów. Ale na wieść o planowanej interwencji UB zorganizowano pochód… Ponieważ my /moja drużyna i koledzy/ znaliśmy  musztrę paradną więc szliśmy jako pierwsi. Za nami kolumnę uformowali najstarsi licealiści – maturzyści. Przeważnie byli to niedawni żołnierze oraz partyzanci. 

Otrzymaliśmy informację, aby w przypadku pojawienia się Milicji lub UB wykonać tak zwane „rozproszenie roju”. Polegało to na tym, że kolejne dwójki uczestników marszu zasiadać miały po przeciwnych stronach jezdni, na chodnikach. Na placu wolności rzeczywiście stał kordon ubowców. Rzeczywiście nie padł ani jeden strzał. Nasi chłopcy ich rozbroili, a broń przerzucili za mur klasztoru Ojców Reformatów. Na Zielonym Rynku pochód został rozwiązany. Po obiedzie, normalnie, zgodnie z programem odbywały się imprezy sportowe, artystyczne no i zabawy ludowe. Na pozór, nic się nie stało! Około północy, Rodzice mężczyzny, z którym wtedy /moja przyszła żona/ Sławka „chodziła”  powiadomili Ją, że jej chłopak został aresztowany. Następnie zjawiło się u Niej kilka koleżanek z informacją, że ich chłopcy również zostali aresztowani. W sobotę rano przed naszymi szkołami stały Dziewczyny z GMK i informowały nas o aresztowaniach jednocześnie zapraszając do stawienia się na godzinę dziewiątą pod Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego. Zdziwicie się, ale nie padło tam ani jedno hasło antypaństwowe. Dziewczyny miały również tuby nagłaśniające. Po jakiejś godzinie wyszedł do nas oficer z informacją, że aresztowani chłopcy zostali przed godziną ósmą przewiezieni do Prokuratury. Prokuratura i Sąd mieściły się przy trasie przelotowej przez miasto i naprzeciwko więzienia śledczego. Był to jeden z głupszych pomysłów UB. Po jakiejś godzinie do  Sądu przyjechał Prezydent Miasta i z okna Prokuratury poinformował nas, że rozmawiał telefonicznie z Prezydentem  Bierutem, który wyrażał zaniepokojenie incydentem w naszym mieście oraz polecił jak najszybciej ten konflikt rozwiązać no i że Prezydent nas pozdrawia. Zaproponował byśmy czas potrzebny na formalne załatwienie sprawy przeczekali w Gimnazjum l Liceum Ziemi Kujawskiej. Zaoferował, że pójdzie z nami jako zakładnik. Około trzynastej lub czternastej zadzwonił podobno ktoś z Sekretariatu Urzędu Miejskiego wzywając przebywającego z nami Prezydenta do urzędu. Dyrektor Szkoły, który był świadkiem tej rozmowy potwierdził przekazane nam wiadomości. Prezydent Miasta dał słowo honoru, że za godzinę do nas wróci. 

W trakcie naszego pobytu w GZK duże, prywatne, spożywcze zakłady rzemieślnicze i restauracje przysyłały nam jedzenie. Gdzieś około piętnastej robotnicy dużego zakładu przemysłowego, zawiadomili nas, że na terenie ich zakładu (położonego na obrzeżach miasta ) przyjeżdżają i przebywają umundurowane i zbrojone jednostki UB z terenu całego województwa. Wobec takiego zagrożenia, nasze młodzieżowe kierownictwo postanowiło, aby wszyscy uczestnicy zgromadzenia opuścili teren GZK. Na miejscu mieli pozostać tylko przywódcy młodzieży. Po długich przetargach zgodziliśmy się z ich decyzją i około godziny 19 rozeszliśmy się. Zapamiętałem dokładnie tę godzinę bowiem wszyscy poszliśmy od razu na nabożeństwo majowe do Katedry. Postąpiliśmy tak bo… Naprzeciw Katedry mieścił się Urząd Bezpieczeństwa! Jak mi później już opowiadała Żona, tuż po północy zadzwonił dowódca tej jednostki interwencyjnej z prośbą by im odsprzedała zgromadzone za dnia, podarowane w formie wsparcia, jedzenie. Sławka nie wyraziła zgody na sprzedaż natomiast wyraziła zgodę na nieodpłatne przekazanie zapasów pod warunkiem otrzymania pokwitowania. Oczywiście przyjechali, jedzenie odebrali i pokwitowali.

Aresztowani mężczyźni zostali zwolnieni po czterech miesiącach z wyrokiem chyba pół roku za zakłócanie spokoju.

W 1947 roku obchodziliśmy  Rocznicę uchwalenia Konstytucji chyba już jako Święto Oświaty i Kultury. Do dziś nie wiem czyj był to pomysł i inicjatywa. Wiem za to z całą pewnością, że wkrótce zmieniliśmy słowa harcerskiej „Dobranocki” i w miejsce słowa Bóg wstawialiśmy słowo Duch. I to było politycznie akceptowane.

Idzie noc, słońce już,
Zeszło z gór, zeszło z pól,
Zeszło z mórz,
W cichym śnie, spocznij już.
Bóg /Duch/jest tuż, Bóg/Duch/  jest tuż.

CZUWAJ! Nasz Starszoharcerski Kręgu!

 Mirek