Gdzie ten listopadowy nastrój?

Wróciłam z cmentarza. Postawiłam na grobie skromną donicę z kwiatami i zapaliłam lampki. Odwiedziłam groby sąsiadów i znajomych. Wszędzie bogato: lśniące granity, kopiaste chryzantemy, błyszczące szklanym blaskiem ogromne, nagrobne lampiony. Bo przecież nie znicze… Znicz pali się otwartym ogniem, snuje czarny dym. Współczesne cmentarne lampki mają wymyślne kształty i kolory i są wielkie, co raz większe. Ich zawartość czyli olejowe wkłady wielkości kominów palą się przez wiele godzin pod osłoną szkieł i kapturków, nie straszny im deszcz ni wiatr.

Wróciłam z cmentarza i nawet nie zmarzłam jak to bywało w zwyczaju. Cóż, termometr wskazuje plus 10 na wschodnim balkonie, słońce słabo bo słabo, ale jednak konkuruje z blaskiem nagrobnych lampek. Wiatru, śniegu mrozu ani śladu. Nie ma smrodku palącej się parafiny ani tureckiego miodku. Nie ma gromady Cyganów przy ognisku na pobliskiej polanie. Nie ma pań w futrach i dzieciaków z czerwonymi od zimna nosami. Jest natłok aut parkujących wszędzie gdzie się jeszcze da, tłumek ludzi sunących przez cmentarne ścieżki i samotność grobów żołnierzy radzieckich. 

Ktoś posprzątał ten cmentarzyk. Jest czysto, kilka donic z białą chryzantemą oraz pojedyncze znicze na wspólnych mogiłach. Pamięć jest. Brak tłumu odwiedzających - zrozumiały. Prostota i ubogość tego miejsca dobrze kontrastuje z przepychem i zgiełkiem cywilnej części cmentarza. Tu jest miejsce na refleksje nad ludzkim losem i przemijaniem. Pójdę tam raz jeszcze, o zmroku.  Pobędę  z żołnierzami śpiącymi w obcej dla nich ziemi. Może odnajdę dawny nastrój Święta Zmarłych?

 Po południu widać zmiany. 

 U radzieckich żołnierzy wyraźnie przybyło świateł. Przed główną bramą znalazłam też kramik z tureckim miodkiem, ale kupujących lub tylko zainteresowanych, niewielu. Lampiony już wypalone do połowy, kwiatów więcej, ludzi mniej. Zapachu świec i dymu zniczy nadal brak. I chyba już wiem, że tu tkwi tajemnica tego dnia. To ten zapach chryzantem i palonej parafiny zawieszony w mroźnym lub wilgotnym powietrzu tworzył specyficzny nastrój tego dnia. Jakby jeszcze do tego trochę wieczornej mgły i pary z ust wymawiających modlitwy…

Nie, słońce zdecydowanie tego dnia nie pasuje.