Kopernik i harcerze

Z małej rybackiej przystani po południowej stronie Mierzei Wiślanej widać w oddali strzeliste wieże Fromborka. Można tam dopłynąć statkiem wycieczkowym kursującym po wodach Zalewu. W pobliżu przystani zabytkową zabudowę widać jak na dłoni.

Miasteczko położone nad samym brzegiem Zalewu słynne Wielkim Astronomem oraz… największą w dziejach harcerstwa akcją pod nazwą Operacja Frombork 1001.

Słyszeliście? No to Wam opowiem.

Polska Ludowa uwielbiała i pielęgnowała wielkie narodowe rocznice oraz wielkich narodowych bohaterów. Polska Ludowa bardzo dbała, aby świeżo odzyskane po wojnie ziemie i miasta połączyć z narodową dumą i tradycją. Nie można więc było zbagatelizować przypadającej w 1973 roku pięćsetnej rocznicy urodzin naszej narodowej chluby - Mikołaja Kopernika związanego z miastem Frombork położonym na terenie dawnych Prus Wschodnich.  No i właśnie okazało się, że to świeżo odzyskane  miasteczko jest kompletnie zniszczone i jeszcze nie podniesione z wojennych gruzów!

 Zadumali się nad tym socjalistyczni przywódcy już w trakcie świętowania tysiąclecia istnienia Polski w 1966 roku. Mieliśmy wszak gospodarkę planową i odbudowa Fromborka musiała być w tych planach ujęta. Cóż począć gdy sił i środków niedostatek zwłaszcza na północno-wschodnich rubieżach?  Nie było Funduszy Unijnych, nie było prężnych, chińskich konsorcjów wygrywających przetargi wszelakie. Ale był ogólnonarodowy entuzjazm odbudowy i mnóstwo chętnej do działania, zdyscyplinowanej i zrzeszonej w paramilitarnej organizacji młodzieży. Wymyślono więc akcję odbudowy Fromborka przy pomocy harcerzy oraz instruktorów harcerskich. Akcji nadano nazwę „operacja Frombork 1001”, ponieważ rozpoczęła się w rocznicę obchodów tysiąclecia Polski.

Ruszyła machina świetnie zorganizowanych roboczo-wypoczynkowych harcerskich obozów.  Do Fromborka kierowano starszą młodzież głównie ze szkół zawodowych i techników. Sprytnie wykorzystano fachowe umiejętności przyszłych budowlańców i mechaników,  a nawet kucharzy i pielęgniarek oraz kwalifikacje ich nauczycieli pełniących rolę opiekunów i instruktorów. Akcja trwała do 1973 roku i wzięło w niej udział ponad czterdzieści tysięcy harcerzy. Ich wakacyjne pobyty we Fromborku polegały nie tylko na pracy, ale zawierały też pozostałe elementy metodyki harcerskiej stosowanej na obozach wypoczynkowych, a jedyną formą zapłaty był zaszczytny tytuł Honorowego Obywatela Fromborka.

 Wartość wykonanej pracy trudno oszacować. Tym bardziej trudno oszacować wartość moralną i wychowawczą tej wiekopomnej akcji.

Nie miałam okazji brać udziału w odbudowie Fromborka, ale Operację 1001 znam z opowiadań innych harcerzy oraz  ogniskowych piosenek powstałych nad Zalewem Wiślanym, w trakcie obozowych turnusów. 

Nucąc te melodie zawijam do przystani współczesnego Fromborka, który stara się teraz budować swoją pozycję na liście atrakcji turystycznych i z powodzeniem przyciąga mocą Wielkiego Astronoma. Jego wielki pomnik wita u bram zabytkowego Katedralnego Wzgórza. 

W jednej z wież tego kompleksu jest wspaniały punkt widokowy oraz prawdziwe, gigantyczne wahadło Foucaulta. Tu można zaobserwować ruch ziemi. Jakże by inaczej, w mieście Kopernika! 

 

   Jest w tym mieście jeszcze inny pomnik. Dyskretnie ustawiony w miejskim parku, skromny obelisk upamiętniający tragedię wysiedleń i jej ofiary spoczywające na dnie Zalewu Wiślanego. Tędy bowiem, po jego niedostatecznie zamarzniętych wodach, prowadziła droga ucieczki.

 Ech, dobrze, że Wielki Mikołaj  tego nie widział...


Dopisek dnia 18 lipca wieczorem

Swoją wyprawę do Fromborka w 1973 roku pokazał na fotografiach nasz miły kolega Anzai 

http://foto-anzai.blogspot.com/2013/07/dokumentalistyka-wyprawa-na-frombork.html 

Proponuję skorzystać z aktywnego linku  "foto-anzai" w ramce Ulubione Blogi

Dziękuję, Anzai, za uzupełnienie tematu.