Bliżej gwiazd

Jest w ukochanych Gorcach taka góra, skąd bliżej mi do gwiazd. 

Schronisko na Turbaczu widok z 1961, zdjęcie z archiwum rodzinnego

To Turbacz, 1310 metrów nad poziomem morza. Do nieba daleko?

         A jednak to tu znaleźli miejsce dla swych gwiezdnych obserwacji zapaleńcy z Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii dawno temu, z początkiem lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Tu było niebo wolne od miejskiego smogu, wówczas nazywanego dymem fabryk i przyjazne pasjonatom schronisko turystyczne. Bliskość krakowskiej bazy PTMA umożliwiała transport sprzętu do podnóża góry. Dalej trzeba było nieść na plecach. Ciężkie statywy i masywny teleskop jechały na szczyt wozem konnym. Ekipa astronomów objuczona drobniejszym sprzętem maszerowała pieszo przecierając niedoskonałe jeszcze wtedy górskie szlaki. Ciekawa była to ekipa. Kilku inżynierów, naukowiec i studenci, podmiejski fotograf oraz krawiec. Niektórym towarzyszyły żony oraz dzieci zwane drobnoustrojami. Byłam jednym z nich. 

       

Astronomowie ustawiali swoje własnoręcznie skonstruowane przyrządy pomiarowe na kamiennym dziedzińcu schroniska. Najważniejszy był teleskop. Zimowe miesiące poprzedzające turnus obserwacji wypełniało domowe szlifowanie powierzchni jego szkieł, pucowanie soczewek i pryzmatów. Wszystko po to, aby w letnie, bezchmurne noce, badać niebo teleskopem i lunetą. Obserwatorzy otuleni w ciepłe baranice mierzyli i obliczali, zapisywali pomiary długimi kolumnami cyfr, zwykłym ołówkiem w zeszycie. Ogarnięci pasją poznawania wszechświata potomkowie Kopernika, posługujący się tylko trochę lepszymi instrumentami. Chyba bardziej marzyciele niż naukowcy chociaż wnioski z obserwacji publikowali w popularnonaukowym czasopiśmie URANIA.

         

My, drobnoustroje, kibicowaliśmy wysilając dziecięce oczy wypatrywaniem gwiazd, potem zasypialiśmy w małych pokoikach nakarmieni mlekiem w proszku oraz rybnymi konserwami. Schroniskowa jadalnia oferowała bowiem głównie wrzątek oraz zimną wodę z sokiem. Na obiad dzielne mamy gotowały na maszynce spirytusowej zupę z proszku, jakąś kaszę lub makaron. Chleb i inne niezbędne produkty dostarczał konnym wozem zaprzyjaźniony góral o nazwisku Zubek. Niekiedy po zakupy schodziliśmy pieszo do Nowego Targu. Za to deser mieliśmy zawsze gratis w borówkowych zaroślach. Jagody wprost z krzaków. Tatusiowie, gdy już odpoczęli po nocnych obserwacjach, zabierali nas na piesze wędrówki. A to do pobliskiej bacówki po wędzony oscypek, a to do bijącego wśród skał źródełka.

To było miejsce rytualnego gotowania herbaty w blaszanej manierce. Zawsze wrzucano do niej kilka igieł sosny. Dla aromatu. To miejsce nazwaliśmy „bulgot”  bo nieustannie bulgotała tam krystaliczna źródlana woda.

        

 Rankiem budził nas przedziwny ryk osiołka stacjonującego, chyba dla żartu, przy schronisku. Iiiiiii…hi! Iiiiii…h! A może pilnował on wiecznie suszących się na sznurach schroniskowych prześcieradeł? Kto wie?

        Czym skorupka za młodu nasiąknie tym na starość trąci.

Moja skorupka zignorowała astronomię, ale trąci mocno zamiłowaniem do zapachu dymu ognisk, smaku sosnowych igieł w herbacie i miłego zmęczenia po górskiej wędrówce. Czy można mi się dziwić, że wciąż z sentymentem wracam na Turbacz odnajdując tam ślady szczęśliwego dzieciństwa? 

        Epilog.

        Schronisko na Turbaczu trwa nadal niezmienione nic a nic. Tylko osiołka i bacówki z oscypkami już nie ma. Źródełka „bulgot” nie odnalazłam już nigdy więcej. Pasja astronomów - marzycieli nie poszła na marne. Jakimś cudem, a raczej czynem społecznym, wybudowali małe obserwatorium astronomiczne w podkrakowskich Niepołomicach. Obserwatorium przetrwało do dziś i kontynuuje działalność jako Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne. Turbaczowi astronomowie patrzą na to już z pozycji gwiazd, na pewno z uśmiechem.

Obserwatorium w Niepołomicach-widok obecny, foto własne

 

        Teraz myślę, że lata sześćdziesiąte w PRL to był dobry czas dla takich marzycieli-pasjonatów. Już spokojny po okresie wojny i odbudowy oraz jeszcze wolny od wyścigu szczurów, presji gromadzenia dóbr. A może takie bujanie się wśród gwiazd to było naturalnym sposobem na odreagowanie przeżytych lat trudnych?